Windturbines veroorzaken meer hinder dan verwacht

In het project, onder leiding van dr. Frits van den Berg, is onderzoek gedaan naar de perceptie door omwonenden van moderne, grote windturbines in Nederland. Het project is een samenwerkingsverband tussen de Rijksuniversiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de Universiteit van Göteborg. Het project richtte zich op de ca. 1200 grotere windturbines in geheel Nederland, op alle bewoners dichtbij deze turbines en een deel van de bewoners verderop tot 2,5 km afstand.

Geluid nadeel van windturbines

Het onderzoek laat zien dat geluid van windparken een belangrijk nadeel is van de over het algemeen als positief gewaardeerde windenergie. Voor een grotere acceptatie is vermindering van de overlast van belang. Het idee dat bij windturbines geluidsbeperkingen een zo hoog mogelijk rendement niet moeten verhinderen, verdraagt zich niet goed met het algemene geluidsbeleid waar de aanvaardbaarheid van de hinder in eerste instantie bepaalt welke geluidsniveaus toelaatbaar zijn.

Verschillende veronderstellingen

Het onderzoek laat verder zien dat het voor de beleving veel uitmaakt of men economisch voordeel heeft van een windpark of niet, en dat de beleving ook afhangt van de waardering van windturbines in het landschap en van de betekenis van het landschap. In het publieke debat in Nederland leiden deze verschillende visies vaak tot polarisatie, maar uitwisseling van standpunten en ideeën zou tot meer begrip kunnen leiden. Omdat zichtbaarheid een belangrijke rol speelt, zal ook het type landschap en de inpassing daarin van belang zijn voor de waardering en hinder van windparken. Tenslotte blijkt dat men voorzichtig moet zijn met te optimistische veronderstellingen over het vermogen van andere bronnen van lawaai, met name dat van snelwegen, om het geluid van windturbines te maskeren. Ook veel luider wegverkeer blijkt de hinder van windturbinegeluid niet duidelijk te verminderen.

Geluid windturbines nogal hinderlijk…

Meer dan de helft van de bewoners in dit onderzoek was positief over windenergie. Een negatieve mening over windenergie en vooral over de invloed op het landschap blijkt samen te hangen met meer hinder. Uit het onderzoek blijkt niet wat hiervan oorzaak of gevolg is. Geluid blijkt het meest hinderlijke aspect van windturbines: ze veroorzaken meer geluidshinder dan even luid verkeer. Windturbines worden bovendien hinderlijker gevonden als ze zichtbaar zijn vanuit de woning of tuin. Driekwart van de deelnemers geeft aan dat zoeven of zwiepen een juiste beschrijving is van windturbinegeluid. Wellicht is het geluidskarakter een oorzaak van de relatief sterke hinder. Ook kan het een rol spelen dat het geluid van moderne windturbines gemiddeld genomen ’s avonds en ’s nachts niet zwakker, maar eerder sterker wordt, terwijl de meeste andere bronnen dan wel stiller zijn. Bij de hoogste geluidsniveaus in dit onderzoek (45 decibel of hoger bij krachtige wind) blijkt ook meer slaapverstoring voor te komen.

… maar niet bij economisch voordeel

Veertien procent van de deelnemers bezit een windturbine of heeft aandelen in een windpark. Hoewel deze mensen de windturbines even goed horen als mensen zonder financieel belang en er ook vaak dichtbij wonen, vinden ze het geluid niet hinderlijk. De redenen van het (nagenoeg) ontbreken van hinder is niet onderzocht, maar het ligt voor de hand dat het financiële voordeel en hun positieve houding ten opzichte van windturbines van belang zijn. Ook kan meespelen dat de groep bezitters invloed heeft op het functioneren van windturbines. Een van de deelnemers merkte op: “Als wij last hebben of als de buren klagen, zetten we de turbine gewoon stil.”

Verkeerslawaai

In de enquête werd ook gevraagd naar de beleving van geluid van wegverkeer. Het blijkt dat mensen inderdaad minder vaak de windturbines in hun omgeving horen als er meer verkeerslawaai is, maar dat het verkeerslawaai geen invloed heeft op de ervaren hinder van windturbines. Windturbines langs drukke snelwegen zijn dus niet noodzakelijkerwijs minder geluidshinderlijk dan turbines op een plaats zonder verkeer.

Onderzoeksproject

Dit project is een samenwerkingsverband tussen de voormalige Wetenschapswinkel Natuurkunde van de Rijksuniversiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de Universiteit van Göteborg. Het is tot stand gekomen met financiering door de EU. Het onderzoek is uitgevoerd door Frits van den Berg (Rijksuniversiteit Groningen), Eja Pedersen (Universiteit Göteborg), Jelte Bouma en Roel Bakker (beide UMCG).Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van een vragenlijst van eerder Zweeds onderzoek en van gedetailleerde berekeningen van het geluidsniveau van windturbines en hun relatieve grootte in het gezichtsveld van bewoners.